Çeviri Üzerine-İNGİLİZCE DİLBİLGİSİ ÖZETİ

Dilbilgisi genel olarak bir dilin yapısını belirleyen kurallar bütünü olarak tanımlanabilir. Bu kuralların tüm
ayrıntılarını bir özet çalışmada yansıtmanın güçlüğü baştan kabul edilmelidir. Hele sözlü dil, yazı dili, bilim dili, yazın
dili, gündelik konuşma dili gibi ayrımlar düşünüldüğünde bu güçlüğün niteliği daha da iyi anlaşılabilir. Bu nedenle bu
özet incelemede yalnızca yazı dilinin en yaygın kuralları üzerinde durulacaktır. Bu bilgilerin test ve çeviri çalışmaları
yapacak olanlarla dilbilgisine ilişkin bildiklerini kısaca gözden geçirmek isteyenlere temel olabileceği
düşünülmektedir.
İngilizcede Yalın Tümce Yapısı
İngilizce yalın tümce ile ilgili genel kuralları bilmek, bileşik ve karmaşık tümceleri anlamaya da yardımcı olabilir.
Çünkü bileşik tümceleri oluşturmak için bağlaçları (although, because, since, as, while vb.) kullanmak yetecektir.
1) ingilizce de yalın tümce, özne + eylem + tümleç düzenine göre kurulur. Türkçe’de bu yapının özne + tümleç +
eylem biçiminde olduğuna dikkat edilirse özellikle çeviride yapılan yanlışların önemli bir nedeni anlaşılabilir..
Örnekler:
Ali                                    bought                           a new car.
Özne                                eylem                             tümleç
Ali                 yeni bir araba                aldı.
Özne                                 tümleç                            eylem


He                                     is                                    a good boy
Özne                                 eylem                             tümleç
O                                       iyi bir                             çocuktur.
Özne                                 tümleç                            eylem
The house                       has been painted           green.
Özne                                 eylem                              tümleç
Ev                                    yeşile                              boyandı.
Özne                                tümleç                             eylem
2) Yaygın özne biçimleri (koyu renk yazılı sözcükler öznedir)
Ad                                      :    Ahmet is sleeping now.
Adıl                                    :    He should drink milk in the morning.
Mastar                               :    To work is healthy.
Ad öbeği + ilgeç öbeği      :    The girl in the car is my sister.
Ulaç (gerund)                    :    Swimming is useful.
Tümcecik (clause)            :    That he is clever is obvious.
Ad + sıfat tümceciği          :    The boy who is running in the garden is my brother.
Sıfat + ad                          :    A heavy shower fell yesterday.
iyelik sıfatı + ad                 :    His father is an engineer.
Ad + açıklayıcı yapı           :    Yaşar Kemal, the famous novelist, went to Paris.
Ad + ad + ad                      :   Books, pens and papers were scattered on the desk.
3)  Eylem: ingilizce yalın tümcenin ikinci öğesi olan eylem, kiplikler (can, could, may, will vb) ve eylemin
kendisinden oluşur.
Örnekler:
I am writing now.
She will make a good teacher.
You might have heard the rumour.
We will have finished the book by then.
They shouldn't have forgotten their assignment.
Not: Eylemlerin kiplik ve öteki yardımcı eylemlerle kullanımı için ilgili bölüme bakınız.
4)  Tümleç: ingilizce'de eylemden sonra gelip eylemin anlamını tamamlayan sözcüklerin tümüne tümleç
denebilir. (Eylemden önce gelip eylemi ya da özneyi niteleyen sözcüklere niteleyen -modifier' denilecektir).
Belli başlı tümleç türleri:
Sıfat                           .        :   Translation is not difficult.
          She looks unhappy.
Ad öbeği                             :   A horse is an animal.
ilgeç öbeği                          :   He is in Ankara.
Bu tümleç türleri  to be ve ilgi eylemlerinden (seem, feel, appear vb.) sonra kullanılır.
Ad öbeği + ilgeç öbeği                           :   There is a book on the table.
There were no French books in the library.


Ad öbeği (adıl)                                                :    We saw him.
They helped the boy.
Ad öbeği (dolaylı nesne) + ad öbeği              :     I gave him a book.
Ad öbeği + ad öbeği (dolaylı nesne)              :     I gave a book to him.
Ad öbeği + sıfat                                              :     He likes his coffee strong.
Ad öbeği + eylem+ad öbeği                           :     We let him go home.
Ad öbeği + to + eylem+ ad öbeği                   :     I want him to help us.
Tümcecik                                                        :     I don't know where he lives
Ad + tarz + yer + zaman zarfları                     :    The children played games quietly  in their room yesterday.
           He read the letter quickly in his office before lunch.
Bu temel yapılar bileşik ve karmaşık tümcelerde de aynı sıraya göre bulunur. Örnekleri inceleyelim:
He                didn't go     to school    because     he             was            ill.
Özne            eylem             tümleç         bağlaç         özne        eylem        tümleç


Although   he                 was               ill                  he             went         to school
bağlaç         özne           eylem         tümleç               özne        eylem          'tümleç
Görüldüğü gibi yalın tümce yapısı öteki tümcelerde de yinelenmektedir; yapısal yanlış yapmamak için her
tümcenin öğeleri ayrı ayrı eksiksiz olmalıdır.
Not: Bileşik ve karmaşık tümcelerin yapısı için ad, sıfat ve zarf tümcecikleri ile ilgili bölümü inceleyiniz.
Özne Eylem Uyumu
1)     Tekil özneyle tekil, çoğulla çoğul eylem kullanılır.
The boy gets up early.
The boys get up early.
2)     And ile birleşen iki ad öbeği çoğul ad gerektirir.
Ziya and İsmail are in school now.
3)     Topluluk adı topluluğun bütünü düşünülünce tekil eylem gerektirir, üyeler tek tek düşünülürse çoğul eylemle
kullanılır.
The jury has been considering the case.
My family have decided to move to Ankara.
4)     Birleşik kavramlar tekil eylemle kullanılır:
              Bread and butter is very delicious.
5)     Ölçü ve matematiksel eşitlikler bütün olarak düşünüldüklerinde tekil eylemle kullanılırlar.:
Two and three is five.
Ten dollars is too much for this book.
6) There - yapısındaki tümcelerde asıl özne durumu belirler; eğer There'den sonra gelen ilk ad öbeği tekilse
         "is", çoğulsa "are" kullanılır.
There is a book and three pencils on the table.
There are two books and a pencil on the table.
7)     V + ing ve to + V yapıları tekildir. Swimming is useful.
To get up late is not good for health.
8)     Göndergeleri çoğul olan sıfat tümcecikleri çoğul eylem gerektirir:
Those (people) who are late for work will be punished.
9)     Adıldan önce gelen adlar or ya da nor ile bağlanırsa üç olasılık söz konusudur:
a)     İki ad da tekilse adıl kullanılır:
        Neither Ali nor Mehmet does his homework.
b)     ikinci ad tekilse tekil eylem kullanılır:
                 Neither the students nor the teacher comes today.
c)     İkinci ad çoğulsa çoğul eylem gerekir:
                 Neither the teacher nor the students come today.
10)  Şu adıllar tekildir, tekil eylemle kullanılır:
       Another, anybody, anyone, anything, each, either, everybody, everyone, everthing, many a, one,
       neither, neither one, nobody, no one, nothing, somebody, someone, something.
  Some ve türevlerinin olumlu, any ve türevlerinin olumsuz ve soru tümcelerinde kullanıldıkları unutulmamalıdır.
11)   Both, many, few, several çoğul eylemlerle kullanılır:
        Both work very hard.

Many want to go abroad.
       Few learn French nowadays.
12) Much, little, a little kütle adlarıyla ve tekil eylemlerle kullanılır
      We don't have much tea left.
      There is a little water in the glass.
       We have got little money.
13)   Each, every, either, neither tekil eylemlerle kullanılır.
        Each of them is broken.
        Neither plan suits them.
14)   All, any, none, some kullanıma göre tekil ya da çoğul olabilir:
        Not all food is good to eat.
        All children like playing.
         None of the telephones is/are Working.
15)   Tümcede özne ve eylem arasında gelen sözcükler özneyi etkilemez.
         The man in addition to his ten children is leaving soon.
         The teacher along with his students is viewing a film.
         One of the most enjoyable parties was given by him.
16)   Bazı adlar her zaman çoğul haldedir ve çoğul olarak kullanılırlar:
         trousers, pants, jeans, sunglasses, thanks, scissors, etc.
         His pants are still at the cleaner's.
Your thanks are enough for me.
Fakat "a pair of" veya "a word of" gibi deyimlerle kullanıldıklarında tekil olarak kullanılırlar.
         That pair of pants is dirty.        
A word of thanks is enough.
17)    "A number of" ile çoğul "the number of" ile tekil eylem kullanılır:
         A number of students were missing from class.
         The number of Iranian students in class is small.
18)   Bir zaman parçası, para, ağırlık v.s. bildiren deyimler şekil olarak çoğuldur fakat tekil eylemle kullanılırlar.
         Two weeks is enough time for a nice vacation.
         Ten gallons of gasoline costs a lot of money